Euskara eta feminismoaz gaztetxean



Baztango Talde Feministak antolatua, “Euskara eta feminismoa: genealogiatik egungo erronketara” solasaldia izan zen joan den ortziralean Baztango Gaztetxean. Saioa Iraolak historian barna gaur egungo egoerarat ekarri zituen entzuleak, solasaldi interesgarri eta mamitsuan.

Hiru zatitan banatu zuen solasaldia, zenbait bideo, kantu eta euskarriekin lagundua. Tartean ariketa praktiko bat, eztabaidarako  eta hausnarketarako aukera handia eman zuena.

Lehendabiziko zatian euskal mugimendu feministaren genealogia azaldu zuen, gaurkoa ulertzeko atzoko komunitate feminista ezagutzea beharrezkoa dela azpimarratuz. XV. mendetik XX. mende artio eresiak, debekuak, erailketak, inkisizioa… emakume euskaldunengan izan zuen presentzia eta eragina agertu zituen. XX. mendean antolatzen hasi ziren Emakume Abertzaleen Batzaren bidez. Hor hasi ziren lehendabiziko arrakalak, EAJk zaintza eta euskararen kontserbaziotik, presentzia politikoaren alde agertu zirelarik lehendabiziko emakumeak.

Bigarren zatian XX. mendeko 70. hamarkadatik aitzin kokatu zuen kontakizuna. Ipar Euskal Herrian indartsuago abiatu zen, 68ko maiatzaren ondotik, abortatzeko eskubidea 1975an lortu artio. Talde desberdinak (EI, EEBAA, EHEAK…) teorizatzen hasten dira zapalkuntza hirukoitzaren inguruan (emakume, langile eta euskaldun). Gero ibilbide eta garapen desberdina eman da Hego eta ipar Euskal herrian.

80-90. hamarkadako euskal feministak elkarrizketatzen 8 gako ondorioztatu zituen Iraolak:
·      Hizkuntza ez zen lehentasuna, herriaren arabera egiten ziren batzarrak euskaraz.
·       Errealitate linguistikoa gaurkoaren desberdina zen eta horren isla zen mugimendu feminista (gaur      bezala).
·       Produkzio ideologikoa gazteleraz egiten zen. Paisaia elebiz, batzuetan euskara hutsean.
·       Klandestinitatean antolatzen ziren  (1977an jardunaldi feministak adibidez).
·       Euskaraz aritzea hautu politikoa eta kontzientea zen.
·       Mugimendu feminista ez zen bertze edozein mugimendu baino erdaldunagoa.
·       Erreferenteak hauek ziren: maistrak, feminista zaharragoak, amak…
·       Gatazka politikoa eta armatuak zeharkatu zuen hizkuntzaren eztabaida.

Hirugarren eta azken zatian Saioa Iraolak galdera egin zuen: Nola ari gara gaur egun? Bere erranetan euskaraz aritzea hautu politikoa eta kontzientea da gaur egun. Bilgune Feministak eragin handia izan du hausnarketa eta eztabaidetan euskarazko hautu hori bulkatzeko. Tresnak sortzen lagundu du (xuxurlariak, itzulpenak, azalpenak…).

Mugimendu feminista gero eta anitzagoa da eta hizkuntza erdigunean paratzearen aldeko aldarria egin du. Gatazkak sortu dira eta sortuko dira, baina maiz zerotik hasi behar dela azaldu zuen: Euskal Herria zer den azaltzea, bere historia, bere kultura…  gero tresnak sortu komunikazioa errazteko zapalketa linguistikoa eman gabe.

Akitzeko ariketa praktiko bat egin zuten bertaratutakoek, egoera batzuen aitzinean nolako erantzuna eman eztabaidatzeko. Aitzinerat begira solasaldia Baztanen lan egiteko ideiak bildu zituzten harat hurbildutako feminista guziek.