Nola heldu gara hona? Saguzarrek dute errua?
EHri begira jartzen
bagara, bizi dugun egoera kritikoa, espainiar eta frantziar estatuek alarma
egoera berandu eta gaizki kudeatu dutelako da, euren arreta guztia kapitalari
begira baitago. Pandemiaren errua animali bati bota? zergatik ez, erreza da eta
saguzarrak ez dira gizakiak bezala kexatuko. Baliteke birusaren jatorria
animalien genetik etortzea (saguzarra, pangolinoa ...); dena den, ez dut uste
noizbait egia jakinen dugunik, eta ezjakintasun horretan bizitzea gizartearen
onerako izanen dela iduritzen zait.
Gerran gaude?
Gerran daude, eta
ohikoa den bezala gu aterako gara galtzaile. Porrot berri honek halabeharrez
okertuko dituen erronketan, herritarren indarrak batuko ditugula sinetsi
nahi dut.
Zein eragin izaten ari da, pertsonalki?
Egunero Baztandik
Donibane Lohitzunerat joan etorria egiten dut, lan egiten dudan enpresak ez
baitu egun bat ere itxi. Biriatuko peajea zeharkatzen dut, baita bertako
polizien kontrola ere. Lurraldeari begira jartzen naizelarik, Hego EH eta Ipar
EHren arteko zatiketa bortitza eta jasanezina egiten ari zait. Presentzia
poliziala ikaragarria da mugan eta mugatik kanpo; azken hilabete honetako nire
bizi soziala bihurtu dela erranen nuke.
Adibidez, duela bi
aste, ostiral batez, egunean zehar sei kontroletan gelditua izan nintzen: CRSk
«bonjour monsieur» eguna ongi hasteko;
Police Nationalek «papiers s’il
vous-plaît» nire burua aurkezteko; Gendarmerie Nationalek «je peux vous
verbaliser» bien artean boterea nork duen erakusteko; Policia Nacionalak «en que trabaja Aritx» nire ogibidea zein
den jakiteko; Guardia Civil de Trafico «¿de
dónde viene caballero?» nire eguna kontatzeko eta, etxera iristean nola ez,
Foralen «¿a dónde se dirige?» eguna
non bukatuko dudan jakiteko.
Zorigaiztoko une
hauetan, zorionekoa sentitzen naiz: osasunaz ongi nago eta hurbilekoak ere bai.
Pandemia honek denoi berdin eragiten digu?
Orain arte ikusi
dugu adinaren arabera ez dela berdina; osasun egoeraren aldetik ere ez;
geografikoki bizi garen herrialdeen arabera kutsatu kopurua alda daiteke; klase
sozialen kasuan eskubide ezberdinak daude; generoaren arabera, bertze behin,
injustiziak agerikoak dira eta lanpostuei dagokienez, gorabehera ugari daude.
Beraz ez, ez dut uste pandemia honek denoi berdin eragiten digunik.
Jardun esentzialek, gehienek, emakume aurpegia dute. Zer
adierazten du horrek?
Lanpostuek generoen
arabera zatituak jarraitzen dutenaren seinale da, tamalez. Egunerokoan jardun
prekarioak direnak, are prekarioagokoak bilakatu dira pandemia garai honetan.
Polita da
konfinamendu denboran euren lana eskertu eta txalotzea; hori bakarrik
egitearekin konformatzen dena, sistema kapitalista eta matxista hau iraultzeko
ahaleginik egin gabe, hiprokrita hutsa da.
Baztanen zer egoera uzten ari da pandemia?
Penagarria.
Zonalde turistiko
garrantzitsu bezala pandemia honek gogor jo du, eta beldur naiz luzerako izanen
dela, krisi ekonomiko haundia iragarri baitute.
Osasunaren aldetik,
Baztanen ere herritarren zaintza ez da lehentasunez hartu: adibide handiena zahar
etxearena da, bistan da. Horrez gain, ezin aipatu gabe utzi jardun esentzial
eta ez esentzialetan lanera joatera behartuak izan diren herritar guztiak,
baita bertako autonomo eta komertzio txikiak jasaten ari diren kolpe latzak ere.
Kapitalismoa
areagotu nahi duten horiek laborategiko saguak bezala erabiltzen gaituzte gure
bizitzarekin nahi dutena eginez.
Baztanen nola egin aurre pandemiari?
Eredu sozial berri
bat martxan jarriz eta burujabetzaren urratsak segituz. Pandemiak ekarritako
krisi berri honetan, herritarren kontzientziatze lanek eta norberaren
hausnarketek bat eginen dutelakoan nago. Miguel Torga idazle portugesak zion
bezala «O universal é o local menos as
paredes» eta aldaketak herrietatik hasi behar dira, herritar ororen parte
hartzearekin.
Gizarte hiperkonektatu baten aztarnak ugaritu dira.
Interneten topatuko al dugu elkar?
Bai, nola ez.
Interneten elkar topatzeko beste aukera bat da eta urteak daramazkigu
interneten elkar topatzen. Konektatu aditzari «hiper» aurrizkia jartzea,
pandemiak ekarri duen beste ondorio bat besterik ez da.
Egoera honen aurrean, borroka da …
Bakea lortzeko
modurik eraginkorrena. Burujabetza eskuratzeko prozesuan eramango dugun borrokak
aspalditik eskuratu nahi dugun bakea ekarriko digulakoan nago.
Liburu baten irakurketa gomendatuko al zeniguke.
Zergatik?
Berriki berriz
irakurri dudan Toti Martinez de Lezearen Hautsi
da katea: Sara izan zen lekuko, Frantziako iraultzak Ipar Euskal
Herriarengan izan dituen talkak azalduak dira, Baiona, Bera eta Sararen artean
iragaiten den gizon baten istorioa kontatuz. Istorio honetan frantses armadak
Nafarroa eta Lapurdiren arteko mugak kontrolpean ditu eta ia ezinezkoa
bilakatzen da toki batetik bestera pasatzea.
Eta bertzerik ez;
gaur egun mugak zeharkatzeko ditugun zailtasunak ikusita, liburu hau etortzen
zait gogora. Baita Bernardo Badiola Txirrita
erail zuten modua ere.