Nola heldu gara hona? Saguzarrek dute errua?
Inork ez zuen
horrelakorik etorriko zenik espero, edo bai. Posible da kutsatutako lehenbiziko
gizakia saguzar baten bidez kutsatu izana. Baina ez dira saguzarrak izan
planeta osoan zehar jendea kutsatzen ibili direnak. Birusa hain denbora gutian
hainbertze hedatzearen errua globalizazioarena da. Gaur Txinan egon gaitezke
eta bihar Baztanen; eta ez pertsonak bakarrik. Egunerokotasunean kontsumitzen
ditugun hainbat eta hainbat produkturen jatorria aztertuz gero, gauza bera
gertatzen dela ohartuko gara. Beraz, bizi eredu honekin, mundu osora zabaltzea
saihestezina zela erran daiteke.
Gerran gaude?
Desplegaturiko
militar guztiak ikusita hala ematen du. Ez dakiguna da nor noren kontra dabilen
gerra honetan, edo indar erakusketa bat bertzerik ez ote den.
Zein eragin izaten ari da, pertsonalki?
Pertsonalki arras
gogorra izaten ari da egoera hau. Nahiz eta hasieran eskertu eta dena egin
nuela aitortu behar dudan. Banuen halako gelditzeko behar edo gogo hori. Profesionalki
lehen lerroan egotea tokatu zait. Erizaina naizen aldetik eta zahar etxean lan
egiten dudan aldetik egunerokoan nago birusarekin kontaktuan. Zahar etxeko
langileok esfortzu haundia egiten ari gara bertako aitetxi-amatxiak ahalik eta
hobekien zaintzeko, beti bezala. Baina dena ez dago gure esku eta gure gainetik
dauden zuzendari eta sasizuzendariekin egunerokotasunean eztabaidan ibili
beharrak ez du egoera hobetzeko batere laguntzen; ezta langile bezala ditugun
eskubideak behin eta berriz zapaltzen ikusteak ere.
Pandemia honek denoi berdin eragiten digu?
Argi dago ezetz. Hasteko,
gaixotasunak dakartzan ondorioak ez dira denendako berdinak, ezta kutsatzeko
arriskua ere. Etxean egoteko bizi baldintzak ere ez ditugu denek berdinak,
baina lan alorrean zentratuko naiz. Etxetik lan egin dezakeen pertsona
batendako gogorra izan daiteke lau pareten artean itxita egotea, baina
gaixotzeko dituen arriskuak aunitz murrizten dira. Ehunka langile elkartzen
diren fabriketan lan egin behar dutenek arrisku aise haundiagoa izanen dute.
Eta zer erran pertsona kutsatuekin eta babes neurri eskasekin lan egin behar
dugunoi buruz … arriskuak biderkatu egiten dira neurri nahikorik izan
ezean.
Jardun esentzialek, gehienek, emakume aurpegia dute. Zer
adierazten du horrek?
Momentu honetan
egunero txalotzen ditugu jardun esentzial horietan lanean dabiltzan edo
gabiltzan langile horiek, gehienak emakumeak. Orain heroi bilakatu garenak
orain arte ez genuen inongo errekonozimendurik. Eta ez dugu txalotuak izatea eskatzen.
Lanbide hauek (zaintzaile, garbitzaile, dendari, nekazari …) duten garrantzia
aitortzea eskatzen dugu, eta aitortzeko modua baldintza duinetan lan egitea da.
Egoera beltz hau akitzen denean, amnesiarik egon ez dadin espero dut. Zaintza
eta bizitza dira erdigunean jarri behar ditugunak, ez sakel trajeatuetako sosak.
Baztanen zer egoera uzten ari da pandemia?
Alde ekonomikoan,
gaur egun, Baztanen gehien mugitzen den sektorea turismoarena dela erran
dezakegu. Orain ohartu gara zein apustu arriskutsua den turismorat dena
jokatzearena … Ostatu, jatetxe, landetxe … eta zuzenki eragiten dieten
komertzio ttikiek izugarrizko galerak izan dituzte berrogeialdi luze honetan.
Honek ere balioko digu ekonomiaren nondik norakoak birpentsatzeko.
Baztanen nola egin aurre pandemiari?
Aurreko
erantzunarekin segituko dut: ekonomiaren nondik norakoak birpentsatzea ez da
pandemiari aurre egiteko bakarrik. Egiazki esentziala zer den ohartzean dago
gakoa bizi eredu jasangarriago batera pausua emateko. Bertako ekoizleengana
hurbildu, bertan erosi, bertakoa kontsumitu. Iduritzen zait gai honekin baztandarrak
gero eta kontzientzia gehiago dugula. Konfinamendu garaian hausnartu ditugunak
praktikan jarri behar ditugu orain.
Gizarte hiperkonektatu baten aztarnak ugaritu dira.
Interneten topatuko al dugu elkar?
Egia erran
baliabide arras erabilgarria bihurtu da familia eta lagunekin birtualki
“elkartu” ahal izateko. Sozializatzeko beharra egunetik egunera areagotzen da
eta internetek alternatiba hori eskaini ahal izan digu. Hau alde on bezala.
Alde txarretako identitate anonimo eta “fake news”etan ez naiz sartuko.
Egoera honen aurrean, borroka da …
Zaintzaren egiazko
garrantzia azaleratzeko tresna garrantzitsuenetakoa.
Liburu baten irakurketa gomendatuko al zeniguke.
Zergatik?
Azken aldian
irakurri dudan liburu bat gomendatuko dut: Miren Amurizaren Basa. Protagonista den Sabina pertsonaia
aunitz gustatu zait. Baserrian biziraun nahi eta ezin duen amatxia. Saiakera
guziak egiten ditu bere burua zaintzeko, ongi dagoenaren itxura emateko.
Emakume egiazki indartsua.