2020ko apirilaren 22an plazaratu zen Borondate
politikoa presoen osasunaren eta bizitzaren zerbitzuan izeneko manifestua, #SOSpresoakcovid19
goiburukoa, lau entitatek elkar hartuta sinatu zutena: Salhaketa Nafarroa,
Etxerat, Altsasuko Gurasoak eta Sare Herritarra. Ordutik hona ekimen batzuk
egin dira presoek koronabirus garai hauetan bizi duten egoera ikusgai jartzeko.
Agiriak nabarmentzen duenez, osasun larrialdi honetan lehentasuna eman behar
zaie presoen giza eskubideei eta eskubide orokorrei, pandemiaren hasieratik
Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) eta Europako Kontseiluaren Torturaren
Prebentziorako Batzordeak adierazi zutenaren ildotik.
Testu hau izenpetzen dugun guztion
iritziz pertsona ororen bizitza eta osasuna errespetatu beharra dago, preso
egon zein ez, eta hori beste edozein gairen gainetik jarri; horregatik adierazi
nahi dugu publikoki gure atxikimendua #SOSPresoakCovid19 agiriari. Covid-19aren
pandemiaren hasieratik, irizpide sozialek eragin desberdinak ekarri dituzte.
Dudarik gabe, presoak dira kolektibo ahulenetako bat egoera honetan. Alde
batetik, espetxeak Covid-19aren kutsapen nabarmeneko zentroak dira,
konfinamendu zentroak direlako, eta, kasu askotan, preso gehiegi daudelako
haietako gehienetan; bestetik, mezu nagusia #nietxeangeratukonaiz den garai
honetan, itxialdia bikoitza da etxe hori kartzela denean, presoen oinarrizko
eskubideen kontrakoa da eta, finean, konfinamendu masiboaren irizpidea hain zorrotza
bihurtzen da ezen bateraezina baita askatasuna kentzen duen zigor bat
betetzearekin eta, are gehiago, presoen beraien osasunaren aurkakoa ere izan
daiteke.
Esandako guztiagatik, kartzelak toki
kalteberak dira kutsapenari begira, eta, horrez gain, kontu handiz ibili behar
da bertan eskubideak mugatzeari dagokionez. Halere, orain arte Espetxeetako
Idazkaritza Nagusiak hartu dituen neurriak horretara bideratu dira gehienbat:
presoak ziegetan bakartzea ia egun osoan, irteerak etetea, familiakoen bisitak
eta jarduerak bertan behera uztea...; neurri horiek, presoen osasuna babesteko
nahikoak ez izatez gain, haien eskubideak urratzen dituzte zeharo.
Horrexegatik, beharrezkoa da oraindik Espetxeetako Idazkaritza Nagusiak erabakiak
hartu eta abian jartzea, gaixotasuna bolada baterako gure artean izango dugula
kontuan hartuta, baina betiere presoen eskubideak -dagoeneko hain murriztuak-
errespetatuko dituzten neurriak ezartzeko, edo, zentzu zabalagoan ulertuta,
giza eskubideak errespetatuko dituztenak.
Urgentea da pandemiari aurre egiteko
egiazko neurri erreal eta eraginkorrak ezartzen hastea, helburu hauekin:
espetxeetako bizilagunen kopurua murriztu, askatasuna kentzeko zigorrei
alternatibak bilatu eta zuzenean kartzelatik atera zigor laburrak dituzten
presoak edo arrisku txikiko profilak dituztenak, bai eta birusaren aurrean
bereziki zaurgarriak direnak ere (65 urtez gorakoak, gaixorik daudenak, haurdun
dauden emakumeak eta kartzelan beraiekin seme-alabak dituztenak...), hau da, #SOSpresoakcovid19
agirian eskatzen denarekin eta Europako osasunaren eta giza eskubideen arloko
goi-agintarien gomendioekin bat datozen neurriak. Horrez gain, Nafarroaren
kasuan, zehazki, bat gatoz eskatzearekin preso dauden guztiek zigorra erroturik
dauden tokian bete dezatela, halaxe baitago ezarrita Espetxeei buruzko Lege
Organiko Orokorrean, eta, horretarako, urgentea da horiek Nafarroara ekartzea
osasun krisi honetan.
Amaitzeko, etorkizunari begiratuz,
dei egiten dugu pandemia egoera berri hau eta populazioaren konfinamendu
masiboa aukera bat izan daitezen gogoeta egiteko zigor sistemarako eta espetxe
politikarako bide berriez, guztiaren gainetik osasuna, bizitza eta duintasuna
jarriko dituzten ereduen bila.
Iritzi artikuloa sinatzen dutenak:
- Paz Francés Lecumberri. Nafarroako Unibertsitate Publikoko Zuzenbide Penaleko irakaslea.
- Mikel Armendariaz Barrenechea. Abokatua eta Iruñeko Abokatuen Elkargoko Espetxeetako Orientabide Juridikoaren Zerbitzuko koordinatzailea izandakoa Iruñeko espetxean.
- Jone Galarza Larraioz. Justiziako langilea.
- Fernando Armendariz Arbizu. Giza eskubideen aldeko ekintzailea.
- Izaskun Garzaron Zudaire. Nafarroako Gobernuko langilea.
- Enrique Villareal “El Drogas”. Musikaria.
- Patricia Amigot Leache. Nafarroako Unibertsitate Publikoko Gizarte Laneko irakaslea.
- Mikel Urra Nuin. Nafarroako Ospitaleguneko medikua.
- Oinatz Bengoetxea Berasategi. Pilotari profesionala.