Zoritxarrez, aski ezagunak dira ekintzaile
sahararrek kartzelatan pasa behar izaten dituzten sufrikarioak. Ia ia, egunero
izaten dira atxiloketak indar okupatzailez josita dagoen Mendebaldeko Saharan.
Beraien delitua: zapaldua den herri baten eskubide zibil eta politikoen alde,
modu baketsuan jardutea.
Hauetako bat da Bachri Bentalig. Aaiungo
gizaseme honek bortz urte pasa behar izan zituen espetxean. Lehen lau urteak,
tamalez hain ezaguna den hiriburuko kartzela beltzean eta bertzea, Maroko
hegoaldean aurkitzen den Agadir inguruko Aitmilul kartzelan.
Bachri, 2005ean hasitako intifadaren baitan
atxilotu zuten. "Gendarmerie Royale" delakoaren eskutan zazpi egunez
era guztietako torturak jasan eta gero Aaiungo kartzela beltzean sartu zuten
(espetxe hau Espainiaren kolonialismo garaikoa da).
Zeboitzu sekretu marokiarrek agintzen duten
exterminioko zentro honetan sartu zenean, bertze hamalau kide aurkitu zituen
bertan. Ez da tratu tratu berdina izaten preso komun eta politikoek jasotzen
dutena. Azken hauen bizi baldintzak aunitzez ere makurragoak dira eta baita
bixitan doazen familiarrenak ere. Gatibuak intimidatzearekin nahikoa ez ta
beraien senitartekoak ere ala egiten dituzte (denbora luzez kanpoan zain
edukiz, irainduz...). Egoera horretan presoek erabili dezaketen borrokarako
tresna bakarra, beren gorputza izan oi da eta maiz egin behar izaten dituzte
gose grebak eta gisa horretako protestak.
Kartzelan zeraman denbora tartean ordea,
gerora "udaberri arabiarra" deituko zenaren lehenbiziko protesta
ekimenari ekin zioten sahararrek, 2010eko urria bukaeran. Milaka herritar bildu
zituen ekimen hau, bizitza duinaren aldeko kanpaldi bat izan zena,
marokoko indar armatuek bortizki desegina izan zen.
Honen harira, aldaketa batzuk pairatu zituzten
lehendik preso zeudenek. Iristen ari ziren hamarnaka atxilotuekin hartu emanik
izan ez zezaten, zelda isolatuetan bakartu egin zituzten; handik gero destinuz
aldatzeko.
Hasieran erran bezala, Bachri Maroko
hegoaldeko Aitmilul-era lekualdatua izan zen, bertze kide batzuekin batera.
Harat iritsi bezain pronto, begiak benda batekin estali, torturatu eta isolatu
egin zituzten. Ongi etorria deitzen zioten honi funtzionariek. Hau izan zen
beraien eguneroko ogia espetxe hartan egon ziren bitartean. Zuzendariari
inolako kexarik adierazte hutsak, bertze behin bortizki torturatua izatea
zekarren.
Bertako zuzendaria eta zuzendari ordea
(kartzelan Pit Bull ezizenez ezaguna), sahararrak gorrotatzen dituzten bi
borrero dira eta edozein aitzakia nahikoa zaie preso politiko bat torturatzeko.
Inpotentzia honen aintzinean, gose grebei ekin
zieten bertze behin ere. Bi izan ziren epe laburrean egin zituztenak (bata 15
egunekoa eta bertzea 31 egunekoa). Beren osasunean ondorioak utzi zizkien
protesta hauekin, ez zuten presondegi barnean hobekuntzarik lortzen, baina
gutxienez errendituko ez zirela argi eta garbi erakusten zuten.
Kartzela barneko eskubideen aplikazioa,
zuzendaritza taldearen baitan zegoen. Bachrik adibidez, bortz urtetan ez zuen
pare bat aldiz baino gehiago telefonoz deitu ahal izan;; 10 x 15 metro neurtzen zuen
patiora espetxezainek nahi zutenean baino ez ziren ateratzen ( aunitzetan
astean behin baino ez); kartzelako elikagaiak hutsaren ondokoa ziren eta
etxetik iristen zitzaienaren erdia ebatsia izaten zen. Ez zieten mediku baten
bisita jasotzeko baimenik ematen eta bisitara hurbiltzen zirenek maiz etxera
buelta egin behar izaten zuten senitartekoa ikusi gabe. Sartzea lortzen zuten
egun gutxi horietako bisitak, arras laburrak izaten ziren eta burdinezko hesi
baten gibeletik komunikatu behar izaten zuten.
Bachri Bentalig, gaur egun kanpoan aurkitzen
da. Maiz joaten da desertura lasaitasunean egotera, bere ahaide guztiek garai
batean egin oi zuten moduan. Bera libre izanagatik, argi du oraindik preso
dauden bere kideak, egoera berdina sufritzen ari direla eta esaldi honekin
agurtzen gaitu: Preso politikoak, hildako pertsonak gara kartzela barnean".