Atzoko ilunabarrean Emakumeak
Folklorean mahai inguru jendetsu eta interesgarria egin zen Elizondoko
Arizkunenea kultur etxean. Baztango Udaleko Berdintasun Batzordeak antolaturik
Araitz Rodriguez antropologoa eta FARAPI gizarte antropologia aplikatuko kidea,
Oier Araolaza dantza ikerlaria eta antropoloa eta Miren Aranguren Bilgune
Feministakoa aritu ziren. Hitzordua atsaldeko 7:30etan hasi eta ia 10ak artio
luzatu zen. 45 lagun inguru bertaratu ziren.
Araitz Rodriguezek
besten garrantzia azpimarratu zuen, bestak herri guztietako momentu garrantzitsuak
direlako eta horietan herriaren autoafirmazioa, komunitatearen indentitatea
berresten eta indartzen direlako. Hortaz, bestetan talde horren baloreak eta
mundua ikusteko modua baieztatzen da. Horren haritik, Miren Arangurenek, gurea
jendarte patriarkarra izanik bestetan ordenu patriarkarra birsortzen dela
ohartarazi zuen: diskriminazioa, rolen banaketa, hierarkia…Horrela emaztekiek
eta gizonkiek bestak modu desberdinean bizi dituzte: parte hartzean,
antolaketan, gozamenean… Bistan denez emaztekiek desabantailan eta bigarren
planoan bizi dituzte bestak.
Hala, eta
mutil-dantzak zuzenean aipatuta, Oier Araolazak tradizioaren gaia
mahai-gainerat atera zuen. Horren haritik Iparraldeko Muxikoak aipatu zituen.
Baztango mutil-dantzak bezala “muxikoak” mutikoen dantzak dira, baina gaurgero
herritar guztiek inongo arazorik gabe dantzatzen dute. Horrela, tradizioaren
ezaugarri nagusia aldaketa dela azpimarratu zuen Oierrek, etengabeko aldaketa
eta garai bakoitzarat egokitzea. Ildo horretan, mutil-dantzei buruz garai
batean dantza hauek mutilenak soilik zirela erran zuen eta orain, mutiletaz
gain, ezkonduek, bananduek, arrimatuek… dantzatzen dituztela.
Bertzalde, bestetan
eremu publiko eta pribatuaren arteko bereizketa nabarmena dagoela erran zuen
Miren Arangurenek; eta, eremu pribatuan eragitea aski zaila dela. Eremu
horretan hain zuzen, bestetako atorrak garbi eta txukun kontzeaz arduratzen da
norbait, otorduak prestatzeaz… Biztartean plazan, bertze batzuk egoten dira.
Bistan denez, eremu pribatuan garbiketan, sukaldean e.a. emaztekiak egoten
dira, eta gizonkiak berriz bertze eremuetan.
Araitz Rodriguezek
ere, ohiturazko ekitaldi batzuetan nesken parte hartzea eman daitekeela aipatu
zuen, baldin eta ekitaldi horiek gainbeheran badaude; horrek bertze behin emaztekien
subordinazioa agerian uzten du; hau da, ekitaldi batek garrantzia galtzen duen
neurrian andreek ere parte hartzen ahal dute, gizonkiek baino garrantzi sozial
ttipiagoa dutela bertze behin nabarmen utziz.
Mahai-inguruan gogoeta
aise gehiago eta sakonagoak egin ziren. Nolanahi ere den, hiruek ere garbi
zuten neskek mutil-dantzetan parte harzeko eskubidea dutela.