Nola heldu gara hona? Saguzarrek dute errua?
Lehenik,
gaixotasuna ez litzateke hainbertze zabalduko hiperkonektatutako eta
globalizatutako mundu batean biziko ez bagina. Ondotik, hari aurre egiteko
ezintasuna bizitzak eta horien sostengua erdigunean kokatzen ez dituen sistema
sozio-ekonomiko batean bizi ez garenaren seinalea da. Hortaz, errua saguzarrei
botatzea aurpegi garbiketa hutsa da.
Gerran gaude?
Gerra bat bi
fronteren arteko talka bat dela erranen nuke. Azken hilabeteetan, gure
herrietako kaleetan polizia eta Espainiako armadaren presentzia eta haien
ekintza haunditu da. Frontearen bertze aldean koronabirusa dagoela erran ohi
dute, baina argi dago pistola eta tankeekin ezingo dutela gaixotasun bati ere
lehia irabazi; bai, ordea, herritarrongan beldurra sortu eta indarraren
monopolioa noren esku dagoen erakutsi.
Zein eragin izaten ari da, pertsonalki?
Herritik kanpo
ikasi eta bizitzen egon beharko litzatekeen ikaslea naizenez gero, etxera
bueltatu behar izan naiz, eta baita bertatik ikasketekin jarraitu ere.
Ikasleok, aisia eta lana, biak etxeko lau pareten artean egiten ibili gara
kasik bi hilabetez. Ikasle anitzek, gainera, baliabide falta dela eta,
ikasgaien erritmoa ezin izan dute segitu.
Unibertsitatearen
kasuan, behin eta berriz, haien jarrera justifikatu eta garbitzen ibili dira, ikasleon
errealitatea bertzelakoa den bitartean. Ez dute gure egoera ulertu eta
hobetzeko intentziorik erakutsi; eta ikasleok gure egoera salatu nahi izan
dugunean “exigentziak burutzeko momentua ez dela” argudiatuz, entzungor egin
dute. Krisi honek erakutsi du hezkuntza-sistemak ez dituela ikasleak eta gure
ongizatea lehenesten.
Pandemia honek denoi berdin eragiten digu?
Ez. Biologikoki,
ikusi izan da adin handienekoengan eta aurretiko gaixotasunak zituztenengan
eragin handiagoa duela. Sozio-ekonomikoki, lehendik ere gizartearen bazterretan
kokatuak zeuden pertsona horiek izan dira, berriro ere, pandemia honen ondorio
latzenak pairatu dituztenak. Migratuak, emakumeak, langileak, genero
normatibotik at kokatutako gorputzak … Sistematikoki prekarizatutako guzti
horiek.
Jardun esentzialek, gehienek, emakume aurpegia dute. Zer
adierazten du horrek?
Mugimendu
feministak urteak daramatza honakoa adierazten: “Gu gelditzen bagara, mundua
geldituko da”. Bizi dugun momentu honetan are eta agerikoagoa da esaldi honen
atzeko errealitatea. Guztion bizitzak daude arriskuan orain (nahiz eta
batzuenak bertzeenak baino gehiago egon), eta bizitzak, gure existentziaren
oinarrizko elementu bezala, emakumearen aurpegia du. Orain arte errealitate hau
bigarren planoan kokatu izan da, ezkutuan. Sistema kapitalista
heteropatriarkalak hazkunde ekonomikoa betikotzea eta gotortzea du helburu, eta
pandemia garai hauetan, bizitzaren sostengu-lanen prekarizazioa argi gelditu
da. Arazo hau egiturazkoa da, hazkunde ekonomikoa bizitzen gainetik kokatzen
duen sistema sozio-ekonomikoan gauden bitartean, lehenago edo beranduago,
egoera berera bueltatzera kondenatuta gaude.
Baztanen zer egoera uzten ari da pandemia?
Aitzitik ere bertan
zeuden, baino kontziente ez ginen, arazoak azaleratu ditu gurean pandemiak.
Zaintzaren krisia gurean ere bizi dela (zahar-etxeko kasuan, adibidez),
nekazariak ez direla kanpoko errealitatetik at bizi (eta haren menpeko direla)
eta bertze hainbat adibide. Hala ere, Baztango herritarrek dituzten baloreak ere
erakutsi dizkigu pandemiak. Elkar zaintzeko prest gaudela, eta baita xede hori
lortzeko antolakuntza eta saretzera jauzi bat emateko gaitasuna dugula.
Baztanen nola egin aurre pandemiari?
Gure errealitate
zehatza aztertu, gure nahiak zeintzuk
diren adierazi eta alternatibak eraikitzen hasiz. Alternatiba horiek erautsiko
dute zein balioren gainean bizi nahi dugun, eta baita duintasunean
oinarritutako bizi-eredu bat posible dela.
Gizarte hiperkonektatu baten aztarnak ugaritu dira.
Interneten topatuko al dugu elkar?
Hala izanen da
segur aski. Hala ere, nahiago dut parez pare topo egin. Interneten jarduten
gabiltza, benetan, haren inguruko kontrol eta iritzi garbirik eduki gabe. Ea
behingoz gaiari heldu, hausnartu eta kontzienteki erabiltzen hasten garen. Bizi
garen XXI. mendean ekidin behar ez dugun eztabaidagai bat dela deritzot.
Egoera honen aurrean, borroka da …
Inkonformismoa
antolatzeko tresnarik eraginkorrena; baita alternatibak eraikitzeko eta
bertzelako mundu bat posible dela erakusteko bide bat ere.
Liburu baten irakurketa gomendatuko al zeniguke.
Zergatik?
Independentzia helburu izeneko
liburua gomendatu nahiko nuke. Bertan Euskal Herriko independentzia politikoaren
inguruko zenbait hausnarketa interesgarri daude bilduta. Gure historian zehar
topatzen ditugun arazo eta zailtasunei aurre egiteko orduan, nor garen eta non
gauden kokatzea beharrezkoa dela iruditzen zaidalako; baita horiei aurre
egiteko, herri bezala, proiektu politiko bat edukitzea ere.